چاپ فلکسو یکی از متداولترین روشهای چاپی برای چاپ روی متریال‌های غیر جاذب می‌باشد. چاپ فلکسو به صورت روتاری می‌باشد و روی متریال‌های رول چاپ میشود.
نام اصلی این چاپ فلکسوگرافی Flexography می‌باشد که به اختصار به آن فلکسو Flexo نیز گفته میشود.
چاپ فلکسو و یا فلکسوگرافی چیست ؟
چاپ فلکسو یکی از متداولترین روشهای چاپی برای چاپ روی متریال‌های غیر جاذب می‌باشد. چاپ فلکسو به صورت روتاری می‌باشد و روی متریال‌های رول چاپ میشود.
نام اصلی این چاپ فلکسوگرافی Flexography می‌باشد که به اختصار به آن فلکسو Flexo نیز گفته میشود.
از آنجایی که در چاپ فلکسوگرافی از کلیشه‌های فوتوپلیمری استفاده می شود و این کلیشه ها قابل انعطاف هستند به این چاپ، چاپ فلکسو یا انعطاف پذیر گفته می شود.
از متریال‌های غیر جاذب می‌توانیم به انواع فیلمهای بسته بندی اشاره کنیم.
به چاپ فلکسوگرافی، چاپ برجسته هم گفته میشود. چون در آن سطح کلیشه به صورت برجسته می‌باشد.
اجزاء تشکیل دهنده دستگاه چاپ فلکسو Flexo
همانطور که در تصویر می بینید هر ماشین چاپ فلکسوگرافی شامل قسمت های مختلفی است.
هر بخش در ماشین Flexo یک ظرف مرکب دارد که برای نگه داشتن مرکب استفاده میشود. مرکب داخل آن توسط غلطکی به یک سیلندر خاص به نام آنیلوکس منتقل می‌کند.
آنیلوکس ها سیلندر های فلزی هستند که حفره های بسیار ریزی روی سطح آن ها وجود دارد این حفره ها مرکب را در داخل خود نگه میدارند و مرکب را به سطح کلیشه منتقل می کنند به این حفره ها سلول یا سل می‌گویند.
یک تیغه فلزی و یا پلاستیکی به نام تیغه دکتر بلید مرکب اضافی را از سطح آنیلوکس جمع می‌کند و به داخل سطل مرکب برمیگرداند.
در کلیشه قسمت های برجسته مرکب را از آنیلوکس می‌گیرند و به جنس چاپی منتقل میکنند.
برای اینکه فیلم چاپی به درستی با کلیشه در ارتباط باشد یک سیلندر به نام سیلندر فشار از پشت فیلم چاپی را حمایت می کند.
این قسمت‌ها مربوط به قسمت مرکب و چاپ ماشین فلکسو بودند.
البته هر ماشین چاپ فلکسو باید دارای قسمت‌های تغذیه یا رول بازکن، قسمت تحویل و یا رول جمع کن و قسمت خشک کن باشد.
این قسمت‌هایی که گفته شد به صورت شماتیک هستند و در ماشینهای امروز بعضی از قسمت‌ها کمی تغییر کرده‌اند.
که در قسمت‌های بعدی درباره آنها بیشتر توضیح خواهم داد.
انواع ماشینهای چاپ فلکسو از نظر ساختار ماشین
ماشینهای چاپ فلکسو را به صورت کلی به سه دسته می‌توانیم تقسیم بندی کنیم .
- ماشینهای سیلندر مرکزی
- ماشینهای خطی یا اینلاین
- ماشینهای استک
در ماشینهای سیلندر مرکزی، سیلندر فشاری که در بخش قبل توضیح دادم به صورت مرکزی می‌باشد و رنگهای مختلف به دور این سیلندر بزرگ چیده شده‌اند.
از این ماشینهای سیلندر مرکزی برای چاپ لیبل‌ها و لفاف‌های بسته بندی استفاده میشود.
ماشینهای خطی یا اینلاین به صورت بخش‌های مختلف مثل توضیح قسمت قبل هستند و هر قسمت شامل تمام قسمت‌ها می‌باشد و به صورت خطی کنار هم قرار گرفته‌اند.
ماشینهای مثل ماشینهای اینلاین هستند با این تفاوت که قسمت‌های چاپی روی هم دیگر قرار می‌گیرند و هر قسمتی شامل تمام بخش‌های لازم برای چاپ هستند.
انواع چاپ فلکسوگرافی از نظر سایز ماشین
ماشینهای چاپ فلکسو را از نظر اندازه می‌توانیم به سه دسته تقسیم کنیم.
- ماشین عرض کم یا Narrow Web
- ماشین عرض متوسط یا Mid Web
- ماشین عرض زیاد یا Wide Web
ماشینهای عرض کم معمولا تا حدود 33 سانتیمتر را چاپ میکنند.
ماشینهای عرض متوسط تا حدود 55 سانتیمتر را چاپ میکنند.
ماشینهای عرض زیاد که بیشتر برای چاپ لفاف‌ها استفاده می‌شوند می‌توانند تا عرض 135 سانتیمتر را چاپ کنند.
البته ماشینهای چاپ کارتن هم داریم که تا عرض بیشتر از 2 متر هم می‌توانند چاپ کنند.
انواع چاپ فلکسو از نظر نوع چاپ
چاپ فلکسوگرافی را از نظر نوع چاپ می‌توانیم به سه دسته تفسیم کنیم.
- چاپ لیبل
- چاپ لفاف
- چاپ کارتن
چاپ لیبل‌ها به سه روش فلکسوگرافی، افست و دیجیتال انجام میشود.
چاپ لفاف‌ها به سه روش فلکسوگرافی، گراوور و دیجیتال انجام میشود.
چاپ کارتن‌ها به دو روش چاپ مستقیم فلکسویی و چاپ لمینتی افستی انجام میشود.
انواع چاپ فلکسو از نظر نوع مرکب
در چاپ فلکسو از انواع مرکب استفاده میشود. این مرکب‌ها را به سه دسته می‌توانیم تقسیم کنیم. - مرکب پایه آب
- مرکب پایه حلال
- مرکب یووی
البته یک نوع مرکب دیگه بنام مرکب EB و یا electron Bean Curing ink نیز وجود دارد.
از مرکب‌های پایه آب بیشتر در چاپ کارتن استفاده میشود.
از مرکب پایه حلال بیشتر در چاپ لفاف‌های پلاستیکی استفاده میشود.
از مرکب‌های یووی بیشتر در ماشینهای چاپ لیبل استفاده میشود.
البته در چاپ فلکسو ماشین‌هایی نیز وجود دارند که با اینکه از کلیشه استفاده میکنند از مرکب چاپ افست و سیستم مرکب دهی افست استفاده میکنند.
مقایسه چاپ افست و چاپ فلکسو و چاپ روتوگراور
اگر بخواهیم سه چاپ اصلی افست، فلکسو و گراوور را با هم مقایسه کنیم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم .
چاپ افست در بین این چاپ ها ارزان‌ترین و راحترین پیش از چاپ را دارد. در چاپ افست به راحتی می‌توانید هر طرحی را چاپ کنید ولی بیشتر چاپ افست برای چاپ روی متریال‌هایی مثل کاغذ و مقوا مناسب است.
در چاپ افست از زینک برای انتقال مرکب استفاده میشود و برای تهیه زینک شما باید به لیتوگرافی مراجعه کنید و یا یک دستگاه پلیت ستر برای چاپخانه تهیه کنید.
کیفیت چاپ، در چاپ افست بالاست. به چاپ افست چاپ مسطح هم گفته میشود.
چاپ افست به صورت رول و شیت وجود دارد و برای چاپ انواع بسته بندی، اوراق اداری، کاتالوگ و بروشور، کتاب و مجله استفاده میشود.
چاپ فلکسو در بین چاپ‌ها سخت‌ترین پیش از چاپ را دارد.در چاپ فلکسو اگر طرح را برای چاپ آماده نکنید خروجی آن به شدت خراب خواهد شد. برای همین افرادی به عنوان تفکیک کار فایل‌ها را برای چاپ آماده میکنند.
در چاپ فلکسو از کلیشه برای انتقال مرکب استفاده میشود و از آنجایی که کلیشه انعطاف پذیر است قالبیت چاپ بر روی هر سطحی را دارد ولی همین موضوع نرم بودن کلیشه باعث مشکلاتی در چاپ هم میشود.
کیفیت چاپ، در چاپ فلکسو متوسط است . به چاپ فلکسو چاپ برجسته هم گفته میشود.
چاپ روتوگراور در بین چاپ‌ها سخت‌ترین پیش از چاپ را دارد و برای چاپ شما باید یک سیلندر فلزی داشته باشید.
برای تهیه سیلندر چاپ روتوگراور شما باید به سیلندرسازی مراجعه کنید. سیلندرسازی مراحل پیچیده و حساسی دارد.
کیفیت چاپ روتوگراور از بقیه چاپ‌ها بیشتر است و تیراژ چاپی که سیلندر دارد بیشتر از کلیشه و زینک است.
کیفیت چاپ، در چاپ روتوگراور بسیار بالاست. به چاپ روتوگراور چاپ گود هم گفته میشود.
کلیشه از زینک گران‌تر و پرتیراژتر است ولی از سیلندر ارزان‌تر و کم‌تیراژتر است.
مزایای چاپ Flexography
بزرگترین مزیت چاپ فلکسو نسبت به سایر چاپ‌ها را می توان به قابلیت چاپ روی اکثر متریال‌ها نام برد.
با چاپ Flexo می‌توانید روی تمام فیلمهای بسته‌بندی ، کاغذ، مقوا، کارتن‌های چند لایه، آلومینیوم اشاره کرد.
از چاپ Flexo می توانید برای چاپ جعبه‌ها و کارتن‌ها مثل چاپ افست استفاده کنید.
از چاپ Flexo می‌توانید برای چاپ اوراق اداری و پاکت نامه‌ها و یا هر چیز ساده خطی با تیراپ بالا استفاده کنید.
با چاپ Flexo می‌توانیدبه صورت مستقیم روی کارتن چاپ کنید و این مورد در چاپهای افست و روتو امکان پذیر نیست
معایب چاپ فلکسوگرافی
از معایب چاپ فلکسوگرافی به موارد زیر می‌توان اشاره کرد.
- کیفیت چاپی آن از سایر روشهای چاپی مثل افست و روتو پایین‌تر است.
- در چاپ فکسو برای چاپ سطوح تن‌پلات و نوانس‌های فید شده به سمت درصد صفر مشکلاتی وجود دارد.
- فایل حتما قبل از کلیشه سازی باید برای ماشین مورد نظر تفکیک و یا آماده سازی شود.
کلیشه در چاپ فلکسوگرافی
کلیشه وسیله انتقال دهنده مرکب به سطح چاپ شونده است.
کلیشه‌های چاپ فلکسو به دو روش آنالوگ و دیجیتال ساخته می‌شوند.
کلیشه هایی که در چاپ فلکسوگرافی استفاده می‌شوند از نوع فوتوپلیمری هستند.
اکثر کلیشه‌های دیجیتال دنیا توسط دستگاه‌های شرکت اسکو تولید می‌شوند. البته شرکت‌های دیگری هم در این زمینه در دنیا فعالیت میکنند که می‌توانید به شرکت کداک ، کرون و لوشر هم اشاره کرد.
در ایران همه این شرکت هایی که اسم بردم دستگاه دارند ولی از همه بیشتر دستگاه‌های شرکت اسکو هستند که به آنها CDI گفته میشود.
تکنولوژی‌های معروفی که در دستگاه‌های اسکو استفاده میشود HD ، Full HD و Easy Plate هستند و در طرف مقابل شرکت کداک کلیشه های با کیفیتی با تکنولوژی NX تولید می‌کند.
بهترین نرم‌افزارهای طراحی برای چاپ فلکسو
از آنجایی که آماده سازی فایل برای چاپ فلکسو بین تمام چاپ ها از همه سخت‌تر است، بنابراین برای آماده سازی فایل برای بهتر است از نرم افزارهای کمکی که مخصوص چاپ و بسته بندی به خصوص چاپ فلکسوگرافی آماده شده‌اند استفاده کنید.
در این زمینه شرکت اسکو که یکی از بزرگترین شرکت‌های دنیا در زمینه کلیشه سازی می‌باشد، برنامه‌های فوق العاده‌ای را برای طراحی و بسته بندی تولید کرده است.
بطور مثال برای طراحی خط قالب جعبه و یا کارتن می‌توانید از آرتیوس کد استفاده کنید.
برای طراحی بسته بندی و نمایش فرآیندهای چاپی مثل کلد فویل یا هات فویل که در لیبل‌های فلکسویی زیاد هستند می‌تونید از پلاگین اسکو استودیو استفاده کنید.
برای آماده سازی فایل مثل چیدمان یا ترپ‌گیری و یا پیداکردن اشکالات فایل می‌تونید از پلاگین اسکو دسک‌پک استفاده کنید.
برای کنترل فایل نهایی می‌تونید از برنامه قدرتمند آرت پرو پلاس استفاده کنید.
انواع متریال در چاپ فلکسوگرافی
همانطور که بالاتر گفتم یکی از اصلی ترین مزیت‌های چاپ فلکسوگرافی نسبت به سایر چاپ‌ها، توانایی چاپ روی اکثر متریال‌های چاپی می‌باشد.
بطور مثال:
• چاپ مستقیم بر روی کاغذ کارتن با مرکب‌های پایه آب ( تقریبا فقط با چاپ فلکسو امکان وجود داره (
• چاپ بر روی متریال‌های فلزی مثل آلومینیوم برای درب انواع ماست و بستنی ( با چاپ فلکسو و روتو معمولا تولید می‌شوند(
• چاپ بر روی انواع لیبل پشت چشب‌دار با مرکب‌های پایه یووی ( معمولا با چاپ افست، فلکسو و دیجیتال چاپ می‌شوند (
• چاپ بر روی انواع لفاف‌های پلاستیکی در چاپ واید وب پایه حلال ( معمولا با چاپ فلکسو و روتو چاپ می‌شوند (
کلیشه های چاپ فلکسو چگونه تهیه می شوند؟
کلیشه‌های چاپ فلکسوگرافی در حال حاضر به دو روش آنالوگ و دیجیتال تولید می‌شوند.
کلیشه‌های چاپ Flexo معمولا به دو شکل کلی دارند.
- کلیشه‌های پشت فلزی که بیشتر برای چاپ روی ظروف یک بار مصرف ماست‌ها و یا افست خشک استفاده می‌شوند.
- کلیشه های فوتوپلیمری که بیشتر چاپ فلکسو استفاده می‌شوند و پشت آنها یک طلق شفاف می‌باشد.
کلیشه‌های دیجیتال چاپ فلکسو با تکنولوژی‌های مختلفی تولید می شوند. از این تکنولوژی‌ها می‌توانیم به HD و FHD و NX اشاره کنیم.
آنیلوکس در چاپ فلکسو
آنیلوکس در واقع قبل چاپ فلکسو می‌باشد. آنیلوکس یک سیلندر توپر و یا تو خالی است که بر روی آن حفره‌های بسیار ریزی قرار دارد تا مقدار ثابتی مرکب را از مخزن مرکب به سطح کلیشه برساند.
به این حفره‌های بسیار ریز بر روی سطح آنیلوکس سلول یا Cell می‌گویند.
آماده سازی طرح یا فایل برای چاپ فلکسو
طراحی در چاپ فلکسو به دو قسمت تقسیم میشود.
- طراحی گرافیکی بسته بندی
- آماده سازی فایل برای ماشین چاپ مورد نظر
طراحی در چاپ فلکسو مثل همه چاپ‌ها باید توسط یک فرد خلاق که بسته بندی و دستگاه‌های بسته بندی را می‌شناسد آماده شود.
موضوع آشنایی طراح با مراحل بسته بندی و ماشین‌الات بسته بندی بسیار مهم است. چون اگر اشتباهی پیش بیاید، مصرف کننده و یا تولید کننده محصول دیگر نمی تواند از این بسته بندی استفاده کند.
در این صورت کل سفارش باید ازبین برود و طراح بسیار ضرر می‌کند.
در مرحله بعد معمولا یک شخص آشنا به چاپ طرح آماده شده را برای ماشین خاصی آماده می‌کند.
در فلکسو طرح برای چاپخانه و یا حتی یک ماشین خاص آماده میشود و ممکن است یک تفکیک برای یک ماشین مناسب و برای ماشین دیگر مناسب نباشد.
در چاپ فلکسو طرح بر اساس توانایی ماشین و آنیلوکس‌های آماده و تفکیک می شود.
شخصی که مرحله تفکیک را انجام میدهد باید در ارتباط نزدیک با چاپخانه باشد.
